کاشت زعفران چگونه است + نکات مهم در کاشت زعفران

زعفران محبوب‌ترین و گران‌ترین ادویه جهان است که از رشته‌های قرمز رنگ گیاه “Crocus Sativus” به دست می‌آید. کاشت زعفران تقریبا آسان است و پیچیدگی خاصی ندارد.

اما لازم است اطلاعات کافی را این زمینه داشته باشید تا بتوانید بیشترین بهره را از پرورش و فروش این ادویه به دست آورید.

همچنین این ادویه ارزش غذایی بالایی داشته و به بهبود بیماری‌های مختلف مانند اختلالات افسردگی، مشکلات قلبی و غیره کمک می‌کند.

رشته‌های زعفران پس از خشک شدن ۹۰ درصد وزن خود را از دست می‌دهند و به خاطر کمیاب بودنش، ارزشش از طلای هم‌وزن بسیار بالاتر است. به همین خاطر کشت این گیاه سود خوبی برای کشاورزان دارد.

اگر شما هم تصمیم دارید وارد حوزه کاشت این گیاه شوید، مطالعه این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم.

در این مقاله از وبلاگ دیبا زعفران، نحوه کاشت، نوع برداشت و نکات مهم در زمینه نگهداری و تکثیر این گیاه را برای شما شرح می‌دهیم.

کدام شرایط آب‌وهوایی، برای کاشت زعفران مناسب است؟

گیاه “Crocus Sativus” بومی آب‌وهوای مدیترانه‌ای است. بنابراین مکان‌هایی که تابستان خشک و گرم (دمای ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد) و زمستان‌های ملایم (حدود منفی ۱۵ تا منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد) دارند، جز مکان‌های مناسب برای کاشت زعفران هستند.

زعفران را می‌توان در انواع آب‌و‌هوای خشک، معتدل و قاره‌ای کشت کرد. اما در آب‌وهوای بسیار گرم مانند جنوب ایران و آب‌وهوای بسیار سرد قابل کشت نیست.

قابل ذکر است که بالا بودن میزان رطوبت در محیط، موجب قارچ زدن پیاز گیاه می‌شود. بنابراین محل‌هایی که حجم بارش تابستانه در آن‌جا زیاد است، گزینه مناسبی برای کشت نیستند.

همچنین هر چقدر دوره سرما طولانی‌تر باشد، گیاه رشد بهتری خواهد داشت که این خود موجب افزایش کیفیت و حجم محصول خواهد شد.

از چه زمانی باید اقدام به کاشتن زعفران نماییم؟

زعفران گیاهی عقیم است. به همین دلیل به جای اینکه از دانه بروید، با کاشت پیاز یا بنه توسط انسان تکثیر می‌شود. ایده‌آل‌ترین زمان کاشت پیازها اواسط تابستان تا اوایل پاییز است.

کدام خاک برای کاشت زعفران مناسب است؟

کروکوس زعفرانی گیاهی نسبتا مقاوم است و تقریبا انواع خاک‌ها را تحمل می‌کند.

با این حال اگر می‌خواهید بهترین محصول را داشته باشید، آنالیز آب و خاک زمین یکی از ضروریات است. به خصوص که پیازها بعد کاشت قرار است تا ۷ سال درون خاک بمانند.

بنابراین خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد. زیرا خاکی که آب را زیاد در خود نگه دارد، باعث پوسیدگی بنه خواهد شد.

بهترین خاک برای رشد گیاه، خاک لومی-شنی یا “Sandy loam” است که از ۲۷ تا ۳۰ درصد رس، ۲۸ تا ۳۰ درصد گل و لای یا سیلت و کمتر ۵۲ درصد شن و ماسه تشکیل شده است.

این نوع خاک بافت متخلخل داشته و سرعت حرکت آب در آن بسیار ایده‌آل است.

همچنین “PH” یا میزان اسیدیته خاک باید بین ۷ تا ۷.۵ باشد.

خاکی که انتخاب می‌شود، نباید شور باشد. تمامی علف‌های هرز باید پاکسازی شده باشد و بین ۱۰ تا ۱۲ سال از آخرین کاشت زعفران در آن گذشته باشد.

دوره رشد و گل‌دهی زعفران چگونه است؟

شما از ماه مرداد تا مهر، می‌توانید این گیاه را بکارید. اما بهترین زمان برای کاشت پیازها، ماه خرداد است.

گیاه حدود ۶ تا ۸ هفته پس از کاشت زعفران، در اواخر پاییز تا اوایل زمستان جوانه زده، سپس گل می‌دهد و در نهایت برگ‌هایش بیرون می‌آید. به محض گل‌دهی زمان برداشت رشته‌های زعفران است.

بعد از اتمام دوران گل‌دهی (آبان)، گیه وارد دوره گذرا شده و بنه‌ها تقسیم می‌شوند و پیازهای دختر را تولید می‌کنند.

دوره بیداری گیاه از ماه‌های مهر-آبان تا فروردین-اردیبهشت است. گیاه زعفران با گرم شدن هوا به خواب می‌رود.

دوره خواب زمانی است که بنه‌ها به مرحله بلوغ می‌رسند و دیگر پیاز جدیدی تولید نمی‌کنند. برگ‌ها در این زمان پژمرده و ریشه‌ها خشک می‌شوند. دوره خواب این گیاه اواسط اردیبهشت تا اواسط تیر است.

چگونه زمین را برای کاشت آماده کنیم؟

برای آماده‌سازی زمین قبل از کاشت زعفران، باید در فصل‌های پاییز و زمستان، زمین را تا عمق ۵۰ سانتی‌متر شخم بزنید تا خاک نرم شود.

در طول فرایند شخم‌زنی،  باید متناسب با اندازه زمین، کودهای مناسب (کود حیوانی، فسفات، گوگرد بنتونیت دار و سولفات پتاسیم) به آن اضافه کنید. همچنین قبل از کاشت زعفران، زمین باید از علف‌های هرز یا سنگ پاکسازی شود.

بهترین نسبت مخلوط کردن کودها به ازای هر هزار متر زمین عبارت است از: ۴ تن کود حیوانی + ۲۵ کیلوگرم کودهای فسفاته + ۵۰ کیلوگرم گوگرد بنتونیت دار + ۲۵ کیلوگرم سولفات پتاسیم (در صورت موجود نبودن: کود سولوپتاس).

مراحل کاشت زعفران از صفر تا صد بعد از آماده سازی محل

۱. تهیه و آماده کردن پیازهای زعفران

مهم‌ترین نکته، خرید پیاز مرغوب، سالم، بدون لکه، آفت، کنه و قارچ است. بعد از تهیه پیازها، شما باید خیلی سریع آن را بکارید. زیرا بودنشان در معرض هوا موجب بیماری یا آفت زدن می‌شود.

قبل از شروع به کاشت زعفران، بهتر است پیازها را به مدت ۳۰ الی ۶۰ ثانیه در محلول‌های قارچ‌کش و کنه‌کش نگه دارید تا کامل ضدعفونی شوند.

بهتر است این فرایند در کنار زمین انجام شود تا پیازها بلافاصله بعد از ضدعفونی، کاشته شوند.

۲. شروع عملیات کاشت زعفران

انواع روش‌های کاشت زعفران عبارتند از:

1. کشت ردیفی یا آرمانی
2. کشت چاله‌ای یا کپه‌ای
3. کشت نواری

بین این سه شیوه، کشت ردیفی بهترین گزینه است. زیرا آبیاری، سله شکنی، برداشت و جدا کردن بنه‌ها به راحتی صورت می‌گیرد.

همچنین به خاطر افزایش تراکم زعفران در هر متر مربع، حجم تولیدی بالاتر خواهد بود.

در این شیوه، شیارهای موازی و در طول یک ردیف باید ایجاد شود. فاصله هر شیار با شیار بعدی ۲۰ سانتی‌متر است. در هر شیار می‌توان چند بنه قرار داد. فاصله پیازها از هم باید حدود ۴ تا ۵ سانتی‌متر باشد.

همچنین استانداردترین اندازه برای عمق چاله‌ها حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر است.

پیازچه‌ها را به گونه‌ای در چاله قرار دهید که نوک آن رو به بالا و انتهای ریشه رو به پایین باشد تا گیاه در جهت درست رشد کند.

بعد از کاشت، سطح مزرعه را با بیل مسطح و فشرده نمایید تا بنه‌ها کاملا به خاک بچسبند.

۳. آبیاری زمین و زمان مناسب آن

اگر از قبل زمین را آبیاری نکردید، بعد از اتمام فرایند کاشت زعفران (که تقریبا تا اواخر تابستان طول می‌کشد)، لازم است اقدام به آبیاری نمایید.

بهترین زمان آبیاری، اواسط مهر ماه است. زیرا زودتر از آن موجب می‌شود گل‌ها بعد از برگ شکوفا شوند، که کار برداشت را دشوار می‌کند.

نکته جالب توجه، نیاز کم این گیاه به آبیاری می‌باشد. به همین خاطر تنها همان یک‌بار کافی است.

از آنجایی که بنه‌ها از ماه اردیبهشت به خواب می‌روند، آبیاری زمین در زمان خواب گیاه، ممنوع می‌باشد.

همچنین اگر می‌خواهید پیازها درشت‌تر شوند، می‌توانید بعد از برداشت زعفران، یک یا دو بار دیگر، زمین را در فصل زمستان آبیاری کنید.

۴. سله شکنی

بعد از آبیاری، سطح خاک سفت و سخت می‌شود. در نتیجه گیاه به سختی می‌تواند از سطح خاک خارج شده و به گل‌دهی برسد. به همین خاطر باید بعد از اتمام آبیاری، مزرعه را سله شکنی کرد.

برخی از ابزارهای مناسب برای آسیب ندیدن پیازها، کج بیل، بیل شیاردار، تیلر کشاورزی با تیغه افقی می‌باشد.

۵. برداشت گل زعفران

بعد از کاشت زعفران، این گیاه در آبان شروع به گل‌دهی می‌کند. شما بعد از رویت گل‌های بنفش باید پیش از طلوع آفتاب تا ۹ صبح که گل‌ها هنوز غنچه هستند، برداشت را انجام دهید.

این فرایند معمولا ۳ هفته طول می‌کشد.

۶. پاک کردن زعفران

بعد از چیدن، باید گل‌ها را پاک کنید. در این مرحله باید بخش‌های مختلف گل را از هم جدا نمایید.

همچنین خامه و کلاله را متناسب با اینکه قصد تولید کدام نوع زعفران را دارید، از هم جدا می‌کنید.

اگر هنگام چیدن رشته‌ها، کلاله کامل باشد و حدود سه میلیمتر پایین‌تر از خامه جدا شود، نوع زعفران پوشال است. رشته‌ها در این زعفران انتهایشان زرد است. به همین خاطر امکان تقلب در آن کم است.

پوشال به دلیل داشتن بخشی از خامه، ارزش غذایی و دارویی مشابه رشته کامل را دارد. به همین خاطر گزینه مناسبی برای مصارف خانگی، صنعتی و دارویی محسوب می‌شود. برای خرید زعفران پوشال می‌توانید روی لینک کلیک کنید.

اما اگر خامه را به طور کامل از کلاله جدا کنید، زعفران مورد نظر نگین است. این زعفران به واسطه نداشتن خامه رنگ‌دهی بالایی دارد. برای خرید زعفران نگین حتما از جای معتبر اقدام کنید. زیرا امکان تقلب در آن بالاست.

اگر تنها سر کلاله‌ها از رشته جدا شوند، محصول نهایی سرگل است. این نوع زعفران کاملا قرمز بوده و هیچ خامه‌ای ندارد. به همین خاطر میزان رنگ‌دهی فوق‌العاده بالایی دارد. شما می‌توانید برای خرید زعفران سرگل از طریق این لینک اقدام کنید.

همچنین خامه‌های جدا شده، زعفران ریشه هستند. این نوع زعفران به واسطه خواص دارویی‌اش، کاربرد زیادی در رژیم زعفرانی، صنایع آرایشی و بهداشتی دارد. شما می‌توانید برای درمان عوارض برخی بیماری‌ها از این زعفران استفاده کنید. برای خرید ریشه زعفران به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

۷. خشک کردن رشته‌های زعفران

بعد از پاک کردن، باید رشته‌ها را خشک نمود. برای خشک کردن که تقریبا کمتر از یک هفته طول می‌کشد، می‌توانید آن‌ها را روی کاغذ یا پارچه بچینید و به تناوب در سایه یا آفتاب قرار دهید.

همچنین باید مرتب هر چند روز یک‌بار رشته‌ها را جابجا کنید تا یکنواخت خشک شوند.

در نگین اگر کلاله‌ها درشت‌تر باشند و از ابزارهای مخصوص برای خشک کردن استفاده شود، رشته نهایی صاف‌تر بوده و کیفیت بالاتری دارد. به خاطر همین به سوپر نگین معروف است. معمولا در بازار، خرید زعفران سوپر نگین به قصد صادرات انجام می‌شود.

نکات مهم در کاشت زعفران

۱. مبارزه با آفات

کنه‌ها و پستانداران کوچک، آفات این گیاه هستند. معمولا احتمال آلوده شدن بنه‌ها به کنه وجود دارد. بنابراین هر از گاهی پیازها را بررسی کنید و در صورت آلودگی، می‌توانید کود گوگرد را قبل از آبیاری اول به خاک اضافه کنید.

همچنین ممکن است پستانداران کوچک مانند موش صحرایی اقدام به خوردن پیازها نمایند. بنابراین حتما ماهی چندبار به مزرعه سرکشی کنید و در صورت رویت، با روش‌هایی چون تله و سم با این حیوانات مقابله کنید.

۲. برداشتن پیازها

بعد از اتمام دوره ۷ ساله، لازم است بنه‌ها را از خاک بیرون آورید. در غیر این‌صورت پوک شده و به تدریج از بین می‌روند.

از آنجایی که هر ساله پیازها تقسیم می‌شوند، تعدادشان بعد از ۷ سال، تقریبا ۵ برابر تعداد اولیه خواهد بود.

۳. وزن استاندارد بنه برای کاشت زعفران

همان‌طور که گفته شد، کشت ردیفی بهترین نوع کشت است. اما در این روش، تنها باید از بنه‌هایی استفاده کنید که بالای ۸ گرم وزن داشته باشند.

سخن نهایی در زمینه کاشت زعفران

زعفران گیاهی کمیاب است و تمامی فرایند کاشت زعفران به دلیل بالا بودن احتمال آسیب به پیازها، با دست انجام می‌شود.

در نتیجه قیمت بسیار بالایی داشته و بازار خرید زعفران به خصوص برای صادرات بسیار پررونق بوده و روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود. بنابراین در صورتی که وارد این حوزه شوید، می‌توانید سود بالا و درآمد ارزی داشته باشید.

ما تلاش کردیم در این مقاله اطلاعات مهم در زمینه کاشت زعفران را با شما در میان بگذاریم. اما مطالعه این مطلب به تنهایی تمام مباحث مهم را پوشش نمی‌دهد. بنابراین ما در دیبا زعفران به شما توصیه می‌کنیم که قبل از هر اقدامی، حتما نزد متخصصین حرفه‌ای آموزش ببینید.

در آخر اگر سوال یا نظری در زمینه زعفران و نحوه کاشت آن دارید، آن را در کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.